ایسنا/اصفهان دو سه روز تا سفر رئیس‌جمهور به اصفهان باقی است، شهری که تداوم نصف جهان بودنش به عواملی وابسته است که هریک، خواسته بر حقی است از رئیس‌جمهور. پای صحبت برخی از اصفهان شناسان و پژوهشگران حوزه تاریخ اصفهان نشستیم تا این خواسته‌ها را برشماریم.
بی‌شمارند بزرگانی که از اصفهان سخن‌ها گفته‌اند، از پیتر دلاواله ایتالیایی تا شاردن فرانسوی، کمپفر آلمانی و جان اسمیت هلندی، از راجر سیوری کانادایی تا پاتینجر انگلیسی و البته ناصرخسرو و بسیاری دیگر؛ در این میان عنصر مشترکی که میان سفرنامه‌ها جلوه‌نمایی می‌کند هنر و فرهنگ اصفهان و جریان همیشگی زاینده‌رود بوده است که شاید یکی از نکات برجسته این تصویر آشنا، تدبیری است که در پسِ اصفهان دوست‌داشتنی وجود داشته است، همان‌طور که هرمان نوردن نیز در سفرنامه خود با نام «زیر آسمان ایران» نوشته است که «اصفهان شهری است که بنیان آن با عقل و بینشی چون عقل و بینش سلیمان و تدبیر و دانشی چون تدبیر و دانش آصف وزیر گذارده شده است.» بر این اساس است که اصفهانِ امروز، برای تداوم خود به بینش عقلانی و دانشی همراه با تدبیر در سطح کلان کشور نیاز دارد.
ازاین‌رو و با سفری که رئیس‌جمهور به اصفهان خواهد داشت موضوع مطالبه‌گری یکی از راهکارهایی است که شاید بتواند برای اصفهان، راه به اندیشه و کاردانی و درایت ببرد، مطالبه‌هایی که در گزارش پیش‌رو از دیدگاه برخی از اصفهان شناسان و پژوهشگران حوزه تاریخ اصفهان مطرح‌شده‌اند.
بخشی از تمدن اسلامی، حق‌آبه مردم اصفهان است
اصغر محمودآبادی، عضو هیئت‌علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان اولین درخواست از رئیس‌جمهور را حق آبه مردم اصفهان دانسته و تأکید می‌کند: حق آبه مردم اصفهان، این مردم را به‌شدت ناراحت و پریشان کرده است.
این اصفهان شناس بابیان اینکه حق آبه با سهم‌آب متفاوت است، ادامه می‌دهد: مردم اصفهان از دوره ساسانیان از آب استفاده کرده‌اند و جمعیت اصفهان به‌عنوان بهترین شهر ایران در کنار رودخانه تشکیل‌شده و به‌تدریج رشد کرد تا آنجا که اصفهان در دو امپراتوری سلجوقی و صفوی پایتخت جهان اسلام بوده است. زاینده‌رود باعث شد که این اقتدار برای اسلام به وجود بیاید، یعنی بخشی از تمدن اسلامی، حق آبه مردم اصفهان است، حق این مردم است که کنار رودخانه بنشینند و استفاده کنند؛ به‌علاوه اینکه آب آن نیز برای مزارع اصفهان حرکت کند.
مؤلف برگزیده جایزه کتاب سال اصفهان در سال ۱۳۹۳ با اشاره به آثار تاریخی افزود: اصفهان بیش از چهار هزار بنای تاریخی دارد و این آثار در حال تخریب است، بودجه‌ای که برای میراث فرهنگی کشور و به‌ویژه برای پایتخت فرهنگ و تمدن جهان اسلام در این مورد اختصاص داده‌شده بسیار ضعیف و مانند بودجه زمان جنگ است! درحالی‌که این آثار باید به‌عنوان مدار تمدن ایران و اسلام برای آیندگان حفظ شود و لازم است رئیس‌جمهور روی بودجه میراث فرهنگی این استان نگاه ویژه‌ای داشته باشند.
محمودآبادی با تأکید بر اینکه در اصفهان پیشکسوتان درجه یکی در حوزه میراث فرهنگی حضور دارند، تصریح کرد: پیشکسوتان میراث فرهنگی کنار گود نشسته‌اند درحالی‌که بسیار باسواد و باکمال و علاقه‌مند و عاشق این شهر هستند. در مسائل مرتبط با میراث فرهنگی از آن‌ها هیچ مشورت و نظرخواهی انجام نمی‌شود، درحالی‌که مشورت جزو امور ارزشی اسلام است. اگرچه باید از جوانان هم استفاده شود، اما جوانان اگرچه تخصص دارند، ولی شیفتگی لازم را ندارند و عشق با تخصص متفاوت است، بنابراین هردو نسل باید هم حضور داشته باشند.
جریان زاینده‌رود حق اصفهان است / اصفهان‌ستیزی یعنی ایران ستیزی
محمدحسین ریاحی، نویسنده، پژوهشگر و اصفهان شناس بابیان اینکه اصفهان تاریخ بی‌اندازه غنی و شکوه قابل‌توجهی داشته و همواره مرکز مهم اقتصادی، سیاسی، تاریخی، فرهنگی و اجتماعی ایران بوده است، تصریح می‌کند: مهم‌ترین ادوار اقتدار این سرزمین با اصفهان، پیوند و رقم خورده است. بناها، دانشمندان، هنرمندان و مشاهیری که در این شهر پا به عرصه گذاشته و یا از این شهر ظهور کرده‌اند در دنیای اسلام کم‌نظیر و حتی بی‌نظیر هستند. بزرگ‌ترین جریان‌ها و مکاتب فرهنگی، پژوهشی، علمی، صنعتی و هنری در این شهر رقم خورده و اصفهان ستیزی هرکجا باشد یعنی ایران ستیزی و مقابله با فرهنگ و تمدن و هنر این سرزمین چراکه اصفهان قرن‌ها به‌عنوان مبنای فرهنگ این سرزمین درخشیده است و وجود اصفهان ستیزی ناشی از جهل و عدم شناخت فرهنگ و تاریخ و تمدن این سرزمین است بنابراین اصفهان ستیزی از هرکجا و از هر ناحیه‌ای که باشد باید بسیار متأسف بود.
او با تأکید بر اینکه جریان اصفهان ستیزی از مدت‌ها قبل ایجاد و باعث شد تا اصفهان تاریخی و بزرگ از شاهرگ حیاتی خود یعنی زاینده‌رود محروم بماند، از رئیس‌جمهور درخواست می‌کند که با مطالعه تاریخ اصفهان، حیات دائمی زاینده‌رود را مانند گذشته احیا کند.
ریاحی می‌افزاید: چنانچه زاینده‌رود حیات دائمی خود را نداشته باشد اصفهانِ تاریخی و مهد تمدن و فرهنگ و صنعت از بین خواهد رفت. حق مردم اصفهان و حق حیات تاریخی و طبیعی اصفهان است که جریان زاینده‌رود محفوظ بماند.
این اصفهان شناس با اشاره به تهدید بناهای تاریخی به دلیل فرونشست می‌گوید: آثار تاریخی اصفهان متعلق به ایران و تمدن اسلامی و مشرق زمین است اما در حال تخریب بوده و با خطر فرونشست مواجه‌اند و تنها گاهی پویش‌های مردمی از این تخریب‌ها جلوگیری می‌کند. کجای دنیا مانند میدان نقش‌جهان وجود دارد؟ کجای این جهان مانند مسجد جامع عتیق پیدا می‌شود؟ رئیس‌جمهور باید به‌صورت جدی و اساسی به این موضوع ورود کنند و بودجه‌های شایسته‌ای را برای حفظ این آثار در نظر بگیرد.
ریاحی بابیان اینکه برخی به‌غلط اصفهان را استان برخوردار برشمرده‌اند، ادامه می‌دهد: همین موضوع یکی از عواملی است که زاینده‌رود را به وضعیت کنونی آن تبدیل کرده و باعث توزیع نامناسب بودجه‌ها شده و این استان را از عظمت خود دور کرده‌اند تا آنجا که متأسفانه به انحطاط افتاده است.
او تأکید می‌کند که سقوط یک شهر فقط به‌وسیله ابزارهای نظامی صورت نمی‌گیرد بلکه گاهی بی‌توجهی‌ها نابودی یک فرهنگ و یک شهر و یک تمدن را در پی خواهد داشت.
مطبوعات تاریخی شهر اصفهان را به صاحبش بازگردانید
عبدالمهدی رجایی، اصفهان پژوه و دانش‌آموخته دکترای تاریخ از دانشگاه اصفهان نیز با اشاره به نگهداری روزنامه‌ها و مطبوعات تاریخی شهر اصفهان در کتابخانه بسیار عظیمی که در نزدیکی مقبره صائب قرار داشت، می‌گوید: در سال ۱۳۹۵ اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان این کتابخانه را به سازمان اسناد و کتابخانه ملی تحویل داد که رئیس وقت این سازمان مجموعه روزنامه‌ها و مطبوعات کتابخانه یادشده را تحت عنوان آفت‌زدایی در چند کامیون به تهران فرستاد، ولی متأسفانه آن چیزی که بعد از چند سال با تلاش‌های بسیار به اصفهان بازگشت بخش بسیار اندکی از آن مجموعه بود و به‌این‌ترتیب پژوهشگران اصفهان از این مجموعه عظیم محروم شدند و کتابخانه ملی، آن اسناد را در مالکیت خود قرار داد.
او بابیان اینکه فهرست مجموعه روزنامه‌ها و مطبوعات ارسال‌شده به سازمان اسناد و کتابخانه ملی موجود است و در این خصوص کتابی به نام راهنمای مطبوعات اصفهان توسط فروغ الزمان نوری منتشرشده است، اضافه می‌کند: من در رسانه‌ها گزارش‌های بسیاری درباره این موضوع منتشر کردم و درخواستی که از رئیس‌جمهور دارم این است که به رئیس کتابخانه ملی بگویید این مجموعه را به صاحب اصلی خود بازگرداند.
زاینده‌رود نباید به سایر شهرها تقطیع شود
سیروس شفقی، رئیس انجمن دوستداران اصفهان و بنیان‌گذار گروه جغرافیای دانشگاه اصفهان نیز تأکید می‌کند: زاینده‌رود همان‌طور که پیش‌تر جریان داشت و موجب آبادانی اصفهان بود، باید آرام‌آرام به همان سیستم قبلی خود بازگردد و منظور از سیستم قبل، شیوه‌ای است که در آن آب زاینده‌رود را به شهرهای دیگر تقطیع نمی‌کردند و به‌طور مستقیم برای اصفهان جاری می‌شد.
زاینده‌رود به‌طور دائمی در اصفهان جاری باشد
محمدعلی چلونگر، پژوهشگر حوزه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی و تاریخ‌نگاری محلی در ایران نیز مهم‌ترین مسئله اصفهان را آب زاینده‌رود برشمرده و تأکید می‌کند: اصفهان شهری است که در طول تاریخ در دو موضوع شهرت داشته است؛ یکی به دلیل وجود زاینده‌رود و جاری بودن آن است به‌طوری‌که زایش اصفهان و زنده‌بودن آن به زاینده‌رود وابسته است. وجود زاینده‌رود در این شهر موجب تمدن شده است و ادامه این تمدن و در ادامه شهرت اصفهان نیز با تداوم زاینده‌رود ادامه پیدا می‌کند؛ بنابراین اولین خواسته عموم جامعه اصفهان این است که زاینده‌رود به‌طور دائمی در اصفهان جاری باشد.
او می‌افزاید: دومین مسئله‌ای که در طول تاریخ به اصفهان هویت بخشیده مسئله فرهنگ و هنر است که ابعاد مختلفی دارد و زایش تمدنی اصفهان به دلیل زاینده‌رود، زایش بُعد هنری آن را نیز رقم‌زده است، به‌طوری‌که وجود هنرهای متعدد در این شهر، اصفهان را به نگین شهرهای ایران و نگین شهرهای تمدنی جهان اسلام تبدیل کرده است و نمونه آن وجود آثار تاریخی متعدد است؛ این درحالی‌که است که در چند دهه گذشته، جایگاه اصلی هنر در این شهر دیده نمی‌شود بنابراین حمایت از هنر و هنرمندان که جایگاه اصلی آن در اصفهان بوده، موضوعی است که به حمایت بزرگ دولتی نیاز دارند.
رئیس سابق مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل بابیان اینکه اصفهان به‌غلط در گروه شهرهای برخوردار قرارگرفته است و این موضوع به‌طور محسوس و غیر محسوس باعث بی‌مهری نسبت به اصفهان و ایجاد ستیزه علیه آن می‌شود، می‌گوید: مسئله سوم این است که اصفهان در گذشته، بستر مراکز علمی مختلفی بوده است و مراکز علمی و تحقیقاتی، نماد تمدنی یک شهر محسوب می‌شود چراکه هویت تمدنی اصفهان در کنار هویت تمدنی آن اهمیت بسیاری داشته و دارد و خواسته به حقی است که از رئیس‌جمهور بخواهیم به این موضوع به‌طورجدی ورود کنند.
ضرورت اختصاص بودجه برای تربیت نیروهای متخصص
اصغر منتظر القائم، عضو هیئت علمی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان بابیان اینکه باید به جایگاه فرهنگ و تمدن اصفهان در طول تاریخ توجه شود، اظهار کرد: مهم‌ترین نکته‌ای که انتظار می‌رود شرایط و امکانات لازم برای تربیت نیروی متخصص در حوزه‌های مختلف است، بنابراین توانمندسازی دانشگاه‌ها مهم‌ترین مسئله‌ای است که با اختصاص بودجه‌های شایسته، قابل‌دسترسی است. با تربیت چنین نیروهایی و الزام بر ضرورت استفاده از آن‌ها، جایگاه گذشته اصفهان بازخواهد گشت، زاینده‌رود احیا خواهد شد و آثار تاریخی حفظ می‌شود.
رئیس سابق دانشکده ادبیات دانشگاه اصفهان تأکید کرد: بدون وجود نیروهای متخصصی که نسبت به اصفهان عشق بورزند چنین جایگاهی را نمی‌توان برای اصفهان متصور بود و این موضوع به بودجه‌های بزرگ دولتی نیاز دارد.
انتهای پیام